ភាពជាអ្នកដឹកនាំ (Leadership)

     គ្រប់ចលនាក្នុងដំនើរកាអ្វីមួយ គឺតែងតែមានប្រមុខក្រុម ដែលជាមេគំនិតក្នុងការធ្វើដំនើរទៅកាន់ គោលដៅ ដែរពួកគេបានកំណត់ទុក ។ ទោះបីជាចលនានោះជាចលនាតូចក្តី ធំក្តី ឧបមាដូចជាចលនានៃមេ សាសនា ដើម្បីដឹកនំាសាវករបស់ខ្លួនដែលដើរតាមនោះទៅកាន់គោលដៅ គឺសេចក្តីសុខស្ងប់ ឬព្រះអទិទេព របស់ សាសនារបស់គេ ។ ចលនាក្នុងការដឹកនំាធ្វើនយោបាយ ក្នុងការបញ្ជ្រាប់គំនិតនៃ មេគំនិតនយោបាយ ដែល មានមនោគមវិជ្ជា ទោះគំម្មុយនីសឬ សេរីក្តី គឺសុទ្ធសឹងតែមានអ្នកនំាមុខ ដែលបរិបូរណ៍ទៅដោយ គុណ សម្បត្តិ ទំាងចំណេះដឹង និងទឹកចិត្តពិតប្រាកដ ក្នុងការពន្យល់អំពីទស្សនវិស័យទៅកាន់កូនក្រុម រហូត់ ដល់ កូនក្រុមមានការយល់ច្បាស់ អំពីមនោគមន៍ និងច្បាស់អំពីផ្លូវដែលពួកគេត្រូវដើរ ។ “អ្នកដឹកនំាល្អ គឺជា អ្នក ដឹកនំាដែលចេះធ្វើឱ្យអ្នកដទៃល្អដូចខ្លួនដែរ” ។ គំនិតនេះ ចងបញ្ជាក់ និងលាតត្រដាងអំពី អត្តចរិក នៃអ្នក -ដឹកនាំល្អ បែបណា មនុស្សដែលនៅក្នុងក្រុមនោះក៏មានអត្តចរិកបែបនោះដែរ ។

          តើអ្វីជាអត្ថភាព ឬធាតុចំបង របស់អ្នកដឹកនាំ ?

          អត្ថិភាព និងភាពចំាបាច់របស់អ្នកដឹកនំា

     មុនចាប់ផ្តើមឆ្លើយ នឹងសំនួរខាងលើ យើងសូមកត់សំគាល់អំពីលក្ខណៈខ្លះរបស់ជនគំរូនៅក្នុងក្រុម មួយ ក្នុងប្រទេសមួយ ឬនៅក្នុងពិភពលោកមួយ ។ អ្នកដឹកនាំ (Leader) គឺជាអ្នកដែលលេចធ្លូរ ខាងគុណ សម្បត្តិគ្រប់បែបយ៉ាង ។ មិនមែនមានន័យថា ឱ្យតែយើងត្រូវបានគេជ្រើសតំាង ឬឈ្នះឆ្នោត គឺសុទ្ធ សឹងតែយើងមានភាពលេចធ្លូរទេ ជូនកាលវាអាចមានការបន្លំ បោកប្រាសគេទិញការលើកទឹកចិត្តក្នុងនោះផង ដែរ ។ ប៉ុន្តែក្នុងន័យទូទៅ មនុស្សដែលត្រូវបានគេជ្រើសតំាងគឺជាមនុស្សលេចធ្លូរមែន ។ ដោយសារមនុស្ស មានភាពកំហូច ក្នុងជីវិតរស់នៅរបស់ខ្លួន គ្មានអ្នកណាអាចឃាត់បានទេ ពីព្រោះជាច្បាប់ធម្មជាតិគូ “មានមនុស្សល្អ ពីព្រោះមានរបស់ខូចមួយ អាចមកប្រៀបធៀបបាន” ។ ក្នុងន័យត្រឹមត្រូវ ជនដែលត្រូវជ្រើសតំាងដែលចាត់ទុកថា (Leader) គឺជាជនគំរូមានការលំបាកច្រើនយ៉ាងណាស់ អ្វីដែលគេធ្វើ មិនបាន យើងបង្ហាញភាពជាគំរូ ជាពិសេសក្នុងវិស័យ បេះដូង និងវិស័យខួរក្បាល ។ គេថា “សេចក្តីសុខ និងសុភមង្គលពិតប្រាកដ ដែលអ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតបានពិចារណាឃើញនោះ គឺជាសេចក្តីសេចក្តីសុខ ដែលប្រាសចាកភាពអាត្មានិយម” ។ ហេតុអ្វីបានជាគេចេញគតិបែបហ្នឹងមក ? ពីព្រោះបណ្ឌិតលោកពាល់ ត្រូវអំពី សេចក្តីសុខ យ៉ាងជ្រាវជ្រៅ សេចក្តីសុខដែលមិនបៀតបៀនអ្នកណាដោយប្រាសចាកភាពអាត្មានិយម ។ បើសិនយើងពិចារណា ហើយបើយើងមានធម្មធាតុចិត្តបែបហ្នឹង នោះយើងនឹងយល់ ។ ឧទាហរណ៍ ខ្ញុំជួប ផ្ទាល់ ប្អូនៗជីដូនមួយរបស់ខ្ញុំដែលរស់នៅភូមិ ផ្សេងពីកន្លែងខ្ញុំរស់នៅ ធម្មតាក្មេងៗវាហូបច្រើនណាស់ ពិសេសគឺវ័យជំទង តែបើវានៅនឹងមុខយើងវាហូបដូចជាមិនសូវបង្ខំទេ ប៉ុន្តែវាចេញផុតពីមុខយើង នូវក្នុង ហ្វូងរបស់វា យើងមើលទៅពីចម្ងាយទៅ ប្រៀបដូចជាដង្កូវមន ស៊ីស្លឹកមនបេះបិត ។ ពេលណាយើងមើល ពីចម្ងាយទៅ អ្វីដែលយើងខិតខំដើម្បីឱ្យបានជាប្រយោជន៍ដល់ពួកវា បេះដូងរបស់យើងបើកទូលាយ ។ ថ្ងៃណាដែលយើងទៅលេងផ្ទះរបស់វា មិនដែលភ្លេចរបស់ផ្ញើរពួកគេទេ ពីព្រោះរូបភាពដែលពួកគេហូបចុកជុំ គ្នាយ៉ាងសកម្ម ឃើញនឹងភ្នែករបស់យើង  ។ ហើយជូនកាលដោយនឹកឃើញថាចងឱ្យពួកគេហូបឱ្យបានគ្រប់ គ្នា ខ្លួនយើងមិនហូបផង ដោយសាមើលឃើញរូបភាពយ៉ាងសកម្មរបស់ពួកគេ ធ្វើឱ្យសប្បាយដល់ខ្លួនយើង ។ “សុភមង្គលពិតប្រាកដ គឺជាសុភមង្គលដែលកើតប្រាសចាកភាពអាត្មានិយម” ។ ប៉ុន្តែបើសុភមង្គល នៅ ក្នុងភាពអាត្មានិយម នោះយើងចំាមើលចុះ!!! ទោះបីជាមានទ្រព្យសម្បត្តិប៉ុណ្ណាក៏ដោយ ភាពក្តៅក្រហាយ មានជាប្រចាំ ។ កុំឃើញអ្នកណាលើសបន្តិច ក្នុងជីវិតរស់នៅឥតមានខ្វះអ្វីទំាងអស់ ទ្រព្យសម្បត្តិដែលបានរក មកវាគ្រប់គ្រាន វាហូហារសំរាប់ជីវិតរស់នៅប្រចំាថ្ងៃ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេចេះតែប្រឹងរាល់ថ្ងៃ ពីព្រោះខ្លាចអ្នកដទៃលើស ។ ដោយសាតែមានបុគ្គលដែលមានលក្ខណៈបែបហ្នឹង ទើបគេលើកជាគតិខាងលើឡើង ។

     យើងជួយអ្នកដទៃ ឱ្យបានសេចក្តីសុខ លុះពេលឃើញសេចក្តីសុខវាកើតឡើងចំពោះអ្នកដទៃ ពិតប្រាកដ យើងសម្លឹងទៅក្នុងសន្តិភាពផ្លូវចិត្ត កាលណាបេះដូងរបស់យើងបើកទូលាយប៉ុណ្ណា អ្នកបើកក្នុងកំរិតណា បើអ្នកបើកដាចអាល័យ រហូត់ដល់ពិភពលោកទំាងមូល រហូត់ដល់សត្វល្អិត សត្វតិរិច្ឆាន   ទំាងឡាយ ។ កាល ណាអ្នកឃើញសេចក្តីសុខអ្នកដទៃ ជុំវិញខ្លួន សុភមង្គលកើតឡើងចំពោះអ្នកឥតឈប់ឈរ ជាសុភមង្គលដែល គ្មានព្រំដែន នោះហើយគឺមេត្តា ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ លោកសម្តែងថា មេត្តាពិតប្រាកដ ជាសេចក្តីស្រឡាញ់ ដែលប្រាសចាកភាពអាត្មានិយម វាឥតមានត្រឡប់មកវិញទេ ។ បើអ្នកស្រឡាញ់ព្រោះតែដើម្បីខ្លួន នោះមិន មែនជាមេត្តាឡើង ។ ភាពល្អរបស់មនុស្ស គឺនៅត្រងគុណធម៌នៃលក្ខណៈបែបហ្នឹង ។ យើងមើលពីចម្ងាយ ទោះបីរូបសម្បត្តិរបស់គេយ៉ាងម៉េចក៏ដោយ ទោះបីរូបមានភាពស្អាតប៉ុណ្ណា ប៉ុន្តែយើងនូវតែរកឃើញ ភាពស្មោគក្រោគ ក្នុងរូបហ្នឹងទំាងអស់ ។ យើងមើលកែវភ្នែក មើលយូរៗទៅ គ្មានអីក្រៅពីកែវភ្នែករបស់ មនុស្សស្អាត និងកែវភ្នែករបស់មនុស្សអាក្រក់ ដែលយើងចាត់ទុកថាជាមនុស្សមិនល្អ  មិនស្អាត វាផ្សំឡើងពី ខ្ទះពីឈាមដូចគ្នា ។ ប៉ុន្តែអ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតលោកមើលរូបរាងខាងក្រៅធម្មតា ឥតមានភ្ញាក់ផ្អើលនឹងរូបភាពហ្នឹង សោះ តែគុណធម៌ដែលមាននៅខាងក្នុង ជារូបសម្រស់ពិតប្រាកដរបស់មនុស្ស  ។ ហើយគុណធម៌មានពីរ ប្រភេទ គឺគុណធម៌ដែលដុះក្នុងចិត្ត មានមនុស្សខ្លះចូលចិត្តអាណិតអាសូរគេច្រើនពីកំណើត មនុស្សខ្លះទៀត មានសេចក្តីអាធ្យាស្រ័យច្រើនជាធម្មជាតិ ដែលដុះក្នុងចិត្តជាប្រភេទគុណធម៌ម្យ៉ាង ។ មានគុណធម៌មួយ ប្រភេទទៀត គឺកើតក្រោមការពិចារណា អ្វីខុសអ្វីត្រូវ រួចហើយមិនប្រព្រឹត្តិ នូវអំពើដែលខ្លូនយល់ថាខុស បន្ទាប់មកងាក់មកប្រកាននូវអ្វីដែលខ្លួនយល់ថាត្រឹមត្រូវ  នេះជាគុណធម៌ទីពីរ ។ មនុស្សទូទៅអាចនឹងមាន គឺ មនុស្សដែលមានគុណធម៌នៅក្នុងចិត្ត ដូចជាមនុស្សខ្មែរយើង គឺជាមនុស្សស្លូត ត្រង អាណិតអាសូរគេច្រើន ណាស់ ។ ប៉ុន្តែមនុស្សខ្មែរពុំសូវសំបូរគុណធម៌នៅក្នុងខួរក្បាលទេ ពីព្រោះគាត់ពុំសូវត្រូវបានគេណែនាំ គេបង្ហាត់បង្ហាញឱ្យចេះត្រិះរិះពិចារណាទេ បុព្វបុរសគាត់មិនបានដើរក្នុងផ្លូវហ្នឹងទេ ដូច្នោះជាលទ្ធផលសរុប មកខ្មែរសំបូរតែគុណធម៌ក្នុងដួងចិត្ត ក៏ប៉ុន្តែមិនសូវសំបូរគុណធម៌ដែលកើតឡើងពីការពិចារណារទេ ។

  Leader ក្រៅពីនំាមុខគេដោយការយល់ដឹង គឺនាំមុខគេដោយគុណធម៌ផ្សេងៗ ដែលមាននៅក្នុងដួងចិត្ត ភាពជាគំរូ ទំាងអស់ហ្នឹងហើយ ដែលធ្វើឱ្យបុគ្គលហ្នឹងមានគុណសម្បត្តិលើសគេ លេចធ្លូរឡើង ។ សូមអ្នក កុំនឹកសង្ឃឹមថាខ្លួនបានធ្វើមេគេ ខ្លួនធ្វើប្រធានគេ ចង់ចង្អុល ចងចាត់ចែងតាមអំពើចិត្ត ។  អ្នកត្រូវយល់អំពី ភាពជាគំរូទៅឱ្យក្រុម ។ ឧទាហរណ៍ នៅក្នុងចលនាមួយដែលមានប្រមុខក្រុមជាបុគ្គលអាត្មានិយម ដោយសារ តែចងបានការគំាទ្រ និងចង់បានអំណាច បានធ្វើសកម្មភាពមួយ ដែលបង្កឱ្យមានការមិនពេញចិត្តពីសំណាក់ ប្រធានក្រុមនៃចលនាផ្សេង ដែលបុគ្គលនោះជាមនុស្សម្នាក់មានអំណាច់ពេញដៃ ។ ស្របពេលជាមួយគ្នានោះ បុគ្គលមានអំណាច់មានការមិនពេញចិត្តរហូត់ដល់មានការ ដេញចាប់ និងប្រមាញ់ក្រុមប្រឆំាងនោះឱ្យខាន តែបាន ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ មេចលនាបែរជាគេចខ្លួនបាត ដែលធ្វើឱ្យសហសេវិក របស់ខ្លួនទទួលនូវអំរែកនៃ ទោសនោះ ។ ជាមនសិកាទោះបី ជារឿងរ៉ាវធ្វើឱ្យអ្នកមានអំណាចស្របច្បាប់តបតដោយមានការតាមចាប់ ដាក់មន្ទីរឃុំឃាំងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងឋានៈជាមេដឹកនំាក្រុម ដាចខាតត្រូវចុះមកសម្រប់សំរួល បើទោះ បីមានលក្ខខណ្ឌរហូត់ដល់មានការឃុំឃាំងខ្លួនជាមេដឹកនាំក៏ដោយ រូបខ្លួនផ្ទាល់ត្រូវជាប់ឃុំ ពីព្រោះវាជាការ ទទួលខុសត្រូវយ៉ាងស្រប់ច្បាប់ ទៅលើកំហុសរបស់ខ្លួន បើទោះណាកំហុសនោះចេតនាក្តី ឬអចតនាក្តី ។ បើ គាត់ជាមនុស្សបែបនេះ នោះរូបគាត់ជាមេដឹកនំា ពិតណាស់នឹងគួចបាននូវមនុស្សល្អ មកនូវជុំវិញ ព្រមទំាងរុញ ច្រានចលនានោះដល់គោលដៅជាមិនខាន វាគឺភាពជាគំរូ  ។ កាលណាយើងពិចារណាថា រឿងហ្នឹងវាសុចរិត ហើយ យើងត្រូវតែធ្វើភ្លាម ។ តំាងពីដើមមក នៅក្នុងសង្គមបច្ចុប្បន្នពុំសូវរកបានភាពជាគំរូ នោះទេ ហើយភាព ជាគំរូទៀតសោធដែល ហូជីមិញ កសាងធនធានមនុស្សដែលស្មោះត្រង់គាត់បាន ព្រោះភាពជាគំរូវាបានដក ជាប់បុគ្គលដែលមានឧបនិស្ស័យ ចំពោះបុគ្គលដែរ ។ ចំពោះបុគ្គលដែលមិនគិតពីអ្នកណាទំាងអស់ គឹតពី អាត្មាអាញ ជាបុគ្គលដែលមានភាពអាត្មានិយម ឃើញយើងធ្វើបែបហ្នឹង គេដឹងច្បាស់ថាខ្លួនគេធ្វើមិនកើត ដូច្នោះគេផ្ទាល់បែរជាមកមើលងាយមើលថោករិះគន់ ដាក់យើងដោយបែបនេះ ឬបែបនោះ ។ ប៉ុន្តែមនុស្សបែប ហ្នឹង មិនអោយតំលៃយើង គ្មានបញ្ហាអ្វីទេ ប៉ុន្តែអ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតគេឱ្យតំលៃយើង ក្នុងនាមជាបុគ្គល ជាអ្នក ដឹកនំា ដែលជាអ្នកមានភាពជាគំរូ  ទោះបីអ្នកណាមិនអោយតំលៃក៏ដោយ ឧត្តមគតិ មនសិការ វិបតិសារី ដែលជាទណ្ឌកម្មជាអ្នកដាសខ្លួនគេផ្ទាល់ ។ ការបណ្តុះភាពជាគំរូសព្វបែបយ៉ាង ទំាងគំរូនៃការគិត ក៏ខ្ពស់ ជាង អ្នកដទៃ ភាពសុច្ចរិតទៀងត្រង ភាពស្មោះត្រង់ ការលះបង់សព្វបែបយ៉ាង លក្ខណៈបែបហ្នឹងសំខាន់ណាស់ ក្នុងចលនាមួយដែលបាត់គ្រិះរបស់វាជាផលប្រយោជន៍ទូទៅ ផលប្រយោជន៍       សាធារណៈ ចំាបាច់ណាស់ ត្រូវរកប្រមុខក្រុមដែលសម្បទាដោយបែបហ្នឹង ។

  សរុបសេចក្តីមក បើអ្នកពុំសូវមានគុណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ សូមអ្នកកុំព្យាយាមចងធ្វើជាអ្នកដឹកនាំពេក ឱ្យច្បាស់លាស់ក្នុងខ្លួនពិបាកខ្លាំងណាស់ មិនងាយស្រួលទេ លុះត្រាតែអ្នកមានចំណូលចិត្តខាងហ្នឹង ទើបធ្វើឱ្យអ្នកមិនលំបាក ។ ឧបមាដូចជា អ្នកដែលមានចំនូលចិត្តខាងប្រដាល់ទើបបានវាយមិនងាយឈឺ បើ មិនដូច្នោះទេអ្នកនឹងឈឺ ទាល់តែអ្នកជាមនុស្សច្បាស់លាស់ថាខ្លួន ជាអ្នកពិតជាមានសន្តានចិត្តបើកចំហ ជា មនុស្សដែលមានការលះបង់ខ្ពស់ជាងអ្នកដទៃ ពីព្រោះដួងចិត្ត ដែលអាណិតអាសូរ ចងសង្គ្រោះវារុញច្រាន អ្នកដែល ឬទេ ។